Aliwagi nan Tangkaraw!

Kuyba kun dugyom. Ugsa mahadlok ta kay di man ta kakita kun unoy ato igsugat. Sawanon dajon kun jaoy bisan aja da mokagiit na sanga nan kahoy. Sa at hunahuna, kapre na jadto na nagpungko sa kahoy na dako an tinamboy. Mugbo an gininhawa, magpaspas pagpanaw, paghuros nan hangin hampan nahuyog an langkay, kibad dajon na dyagan tapos molaong dajon sa ig-sugat: Nay, taglanat gajod ak nan ayok MORTAL PA!

Kuman, mag-isog na an mga hamtong kay an mga bata magpanaw na nan duyom. Molaong sila na: Sa una, di na gajod kami papanawon kun alas sayis na kay mag-orasyon na. Manhayok na gani an mga tiki sa lupa, na hipos na tanan. Ayang-ayang hain sab sila maningod sa una na madugyom pa man. May generator na tagmontar nan taga munisipyo na kay mokumpas man an suga pagpurot-purot sa makina!

Kun jaoy isa ka miyembro nan pamilya na alas otso ya pa kauli, magdagkot na nan tangkaraw hasta moron kay paghanapon na, Mauno kun an anuhos hasta bilo mokulikot sa ilong basta kay apason. Sa ilaja parehas sa Tabon-tabon o sa Malingin hasta Suyatan, magbugkos nan langkay kay amoy ig-suyo kun atoy batokon. (Taym pa, uman matod molaong man an mga tiguyang na “ikaw kakusog mo molaghay, tag-uyagan na kaw siguro nan baga langkay!” Arang kadako na uyag o arang kakusog mosilaob? Na inday kay bas ak mawaya nan storya.)

Pinta gan na hilam, maghaling nan bonot. Makatuyo an im luha pero hala dakan lamang kaysa masakit nan malaria. Ya man igdungog jaon dengue sa una…

Kun may kaya gamay na pamilya, jaoy petromax. Ganahan dajon magdapog an mga bata inig sindi nan petromax kay kagana suyongon jaon arkohol na sindihan nan Rizal na posporo kay green an kyajo. Buttefly an pabelo na amoy makapawa hamapan magbomba dajon nan hangin… pero mas bibo gajod jaon mangispiho na kamo sa ubos na parte na kinlaw kay magpahikatawa dajon kay an mga kawaynganan amo ran na bakoy an porma! Isan na kun isuod an wayong, maunat an bajho umay hayuan an im puhong. Magpisi-pisi na kumatawa hampan sagdahon dajon nan nagsindi.

Kahamok lamang na ya nak matestingi tungod kay ya may lagi kuryente pa. Daan na mak mahilig nan tokar hampan hinajaw nak sab sa una. Magpraktis na gan nan sajaw, magpas-an na nan jadto pono na baga maleta kadako. Magpalit nan battery na itom an kolor para dugay moayop. Kun an dagum molaktaw na kay garas na an plaka, butangan nan piso. Ganahan dajon mamati kun an 33rpm na plaka ibutang sa 45rpm kay amo ra kengkoy an tokar. Kun an 45rpm balihon sab himuon na 33rpm, maninggit dajon: Naaaaa umay bayot na boses! Hinay na gan an battery, ibuyad.

Ay kabibo lam. Isan kun jaon dugyom na hampan molimba an im manghod na lyaki kay tagbanga daw nan timos an ija, magkapuliki paghanap nan Vicks para kataghuman.

Isahay lagi sab, tungod sa kuryente, kumplikado na an kinabuhi. An mabibo sa una, ya nay lami kuman. Kay ya na man gajod ak makabati kuman nan mga bata na nagduwa na nagkanta: Lonlon brids is poling down poling down…my dear classmate… HAMAN KAW SA APPLE KUN SA MANSANAS? Bahinon dajon an taga apple hasta mansanans nan magbinirahay. Inig kadajang iska semana an tigaw kun nabaliskad an kaiban na baji hampan nagsuhaw!

Hala kay anhi brownout kuno silom, mag-charge ak anay nan emergency lamp. Kun di gan maapas, na mag-aliwag ta nan tangkaraw.

(kodak: sustainableudesignupdate.com)