Si Juanito, Kinse...

"Siguroha kun kajawan ba jaon na dabong o kajali kay basi pait, magkagod kaw dajon nijog kay lutuon an sud-an," laong si Nanay mo adiser sija migawas kay magkuha nan tangyad. Mikadto kaw sa likod ijo lagwerta kay magbunot na nan nijog. Imo tagpili an jaon dugay na nim na pinuwakan sa ijo likod. Basi jaoy bowa... Nahitaghijom kaw na baga-bola da nan pingpong an bowa pero payts na...

Taghom na matam-is tam-is an sabaw nan lahing na im tagdayundon sa bowa. Tagtrapohan mo an sundang na im tagbuak sa nijog kay maghilibis kaw nan unod adiser nim kagdon. Pinataas na pagkahilibis, im dajon tag-guntan an unod sa pikas tumoy hampan tag-alsa para mobitay. Sa pikas tumoy taghinay-hinay nim pag-ingkib an unod. Tag-anam anam pagkibkib hangtod nahurot...

Tutaghujay kay busog-busog na, tagkuha nim an kagdanan na kabayo. Tagtrapohan an nag-gasang-gasang na parte kay bas lipa. Tagkabay-an mo dajon an kagdanan. Hinawiran an pinikas na nijog, tagkumpas mo na sa kilid magsugod pagkagod pasingod sa tunga para di mausik. Kanta-kanta kaw dajon nan "Bayle Tibuok Kalibutan" samtang nagkagod-kagod... nagdumdom sa bayle sunod semana... makahabit na sab nan dyaga...

Pagkatapos tagpuga an gata, im taghipos an sapay kay ibahog sa baboy... Miabot si Nanay nim tagsugo na kaw sab magtil-ag nan bugas. Mireklamo kaw kahapon na lisod na magtahop kay guba-guba na an nigo pero naglaong man adto sija magpalit da nan bag-o... Tagpil-an mo an bugas kay may lagko na tipasi hasta bato na nahisagol... Magkilis kaw sunod... isagol sa sapay an una na kinilis para sa baboy... Nan maghaling para itangka an kaldero para matugna...

"Kuhaa jadto daing sa imabaw nan abuhan, tagbitay ko suyod sa basket kay isagol ta sa dabong," amoy laong im Nanay samtang naghiwa nan jaman. Paghihatag nim nan daing na isda tagpakita kaw ni Nanay mo unhon pagluto nan ginat-an na dabong na may sagol na buyad... "Kun matiguyang na ko hampan maka-asawa kaw nan poloho hasta yay probitso, simay magluto dimo? Ugsa pagtuon unhon..."

Nakasipyat kaw na hurot na an lukay na binagusan na tagbitay kilid sa lamesa na ijo ipanotpik, midali-dali kaw pagkadto sa ijo likod nagdaya nan kutsilyo kay mag-utod nan lukay. Samtang naghuyat kaw na maluto an tinugna, tagbagusan mo an mga lukay para jaoy na sab ijo totpik...

"Hugak-hugak na an ikatuyo na gay-gay sa hagdan... tabangan mo ta pagpanday silom kay marduyom na man kuman," amoy tingog ni Tatay mo pag-abot.Pinta na lapok nan siki kay gikan sa basakan. Mideretso sa likod nijo kay magtimba sa atabay nan tubig para manhimasa...

"Pagsukad na kay mangaon ta. Taggutom na iton si Tatay mo..."

Bag-ong pabilo an moron ugsa arang kasiga. Di karajaw kun puti an kan-on kay bahay pero hamot kay paso pa... Marajaw na pagkagata nan dabong, lami isahog an sabaw hasta paresan nan tiskog na gamos na mayupgas... Kit-an mo na bagan malipajon man sab sila ni Tatay hasta ni Nanay mo samtang nagsungit nan tagsa ka hakop na kan-on na sinabwan nan ginat-an...

Pagkahuman paghugas plato, asayment na sab anay.

(kodak: buhaypilipno.com)

Lukata na Ijo Kodak!

Magkita na gani kay pista, pinta ka bibo, linaghajay dajon an mga baji, maghagaran dajon nan inom an mga lyaki... hampan magkodak-kodak dajon. Gana kuman kay jaoy nay taglaong na digital camera. Mauno kun kapila kaw kodaki di na magkabiro kun kahutdan nan film. Di na sab magpa-tenga. Kay an mangodakay sa una, mangajo gajod anay nan adbans na bajad kay bas di nim lukaton an kodak!

Kun suyungon gajod nat an mga kodak na black and white sa una, mahibuyong ta na bagan panga-gwapo hasta gwapa nila sa una amo? Bagan an rason nan jaon kay ila man gud hatagan nan panahon an pagpakodak. Mag-kupyor an mga baji nan buhok hasta maghidhid nan pagwapa para gana an kuha. Maghanap pa gani nan mga tanom na namuyak kay adto moposing - maghawid sa dahon nan buyak... kun dili, bukyaron an saja sa may bermuda. Mag-bloomer man jadto sila ugsa di magkabiro na masugit si Neneng sa ubos.

An buhok nan mga layaki pitpit isab nan pamada. Palm Beach an karsones hampan Calypso an style nan polo. Pagpislit sa camera, mobuto an flash...

Kuman, amo na ini an panhikit-an hasta panhidunggan nat kun magpakodak:

*WACKY! - kibali di moposing nan iksakto, puyde kaw motiway, libaton an mata, mopiktaw, butangan nan sungay an kaiban or mosinggit na kita an tilaok. Di jaon makaangay sila ni Auntie kay kun magpakodak gan kuno, hutad an wayong!

* Pagkahuman gajod pagkodak, mandyagan sa nagkodak kay silibon dajon an kuha. Kun yaot gani "I-DELETE gajod jaon!"

(Si Mano Tatod tagpakodak ija mga pag-umangkon gikan sa Manila, nagkawaya-waya paghanap nan silibanan para ija kit-an an mga wayong. Paglaong nan ija mga pag-umangkon na tan-awon dakan sa jaon square na nagsiga, milaong sija: Kamo baja ini? kalaong ko TV!")

* LOW BAT NA KO! Nagutana si Mana Dede kun nauno na kuno jadto ija bata? Lowbat na daw sija Mana! Laong si Mana, Ay ay kaw na bata kaw, kay uno na sab baja im tagkaon!

*RED EYE na nimo? Duyom na gani kinahanglan na pinduton jaon na parte sa camera kay kun dili, amo ra kamo usahay nan tag-masmas o molaong an iban na amo da kaw bampira!

Ayna magkalipay gajod na nagkitaay. Ugsa toda an pagpahulagway! Rombo nila kuman sa dagat kay pangaliguan an salin sa pista.

An ak gajod hinumduman kun kaliwas, an ak lola na molaong dajon na: Pangajo nan baga sa silingan kay pasuon jari mga linuto. Magkadlis dakan ta lola nan posporo! Dili kay usik an isa ka palito, kay an piso di maumpleto kun waya an singko!

Magdyagan nak dajon nagdaya nan iska lungog na may baga para maapas paghaling pag-abot sa agtang. Paghuyop nim, manlupad an agipo hasta abo, magdali-dali paghanap nan papel para mosiga an baga. Kujaban nan kusog hangtod na mahaling...

Gana-gana na kodakan!

(kodak:F.Cos)

Tagsakahan nan Kabuhi

Motigsim gajod nan Kulafu pagkahuman magkilaw kay para di kabuhion. Bisan hain na mga libro sa medisina hanapa, di gajod matunong kun uno jaon KABUHI. Laong pa ak manghod na gwapo: Umay inenglis nan kabuhi noy, LIFE? Ya ak makatubag kay an ak gwapa sab na amiga na nurse milaong man na may relasyon daw jaon sa taglaong na Anxiety Disorder.

Kun-o man ta kabuhion?

MAGSAKAY NAN VAND. Inday sin-oy nagpasiugda na hinkanganlan an van nan vand (past tense kibali?). Madagat an pagbati ugsa bagan jaoy bidli dapit sa suyo-suyo. Amo na jaon an kabuhi. Tambay: Maghapyas nan epikasin, polar bear, white flower… Kun ganahan kaw nan taglaong na organic – magdaya kaw daan udlot nan bayabas kay amoy im laguton kun bation na kaw nan kabuhi.

TAPNAN PAGKA-AYOK. Magluja kuno jaon. Kadaghanan hamtong na na baji an tapnan. Magsuka tapos magdamgo na maglupad sija nan hamubo da… magsagnit-sagnit sa kakahujan sa ija damgo. Pirme dun-an an suyo-suyo kay pirme tagkabuhi. Tambay: Magbakos nan lagos, magdapi nan linaob na dahon nan buongon, magpatambay sa MANYAMBAY na binisaya (di makasabot inenglis?) para mahisuka an piso (gamay na manok).

AYREHAN. Balitaw, ya gajod ak anay kasabot nan ini kay sa una, ad-on ko jaon hibatii sa bisikleta. Malagko hasta taas an bisikleta sa una. Kun mosakay na kaw, hawiran mo an manobila, modyagan kaw hampan motakyang kaw sa banjakanan ampa kaw moangkas. Amo jaon an mag-ayre. Pero ini baja, aja kaw kibali kabuhia nan arang katoda kun mosakay kaw sa motor o bisan uno na sakjanan na kusog an dyagan tapos kahanginan kaw na gikan pa kaw naligo. Jaoy kuno iban na mapatay kay tagskahan nan kabuhi. Tambay: Waya. Di maligo kun mosakay hampan magbukot kaw nan baga na baro na di abrigos para di ayrehan.

NAKAKAON NAN HAMOK NA TABA. Mabidle gajod an homba pero malami. Pero sahay, makalimot ta  nan aton taglaong na hypertension o cholesterol. Magpahikaon dajon isan na kun bahaw an kan-on hampan an homba kay tagsagulan nan black beans. Pagkahuman panig-ab, bation dajon an kabuhi. Tambay: Imni nan tambajan. Jaon gan bino nan sani na tagsagulan nan mga gamot. Inday kun jaon pa ini kuman sa tindahan kay makapalit man sa una na tag iska baso.

Taghajab, tagsawan kay nakakita nan nag-away na hapit mag-bono, nagselos nan sobra, tagpanuhot, tag-nerbiyos kay nakakita na di kun singod dato, yay tuyog kay naghuyat sa bana na dugay nakauli… mahamok mga sinugdanan nan kabuhi. Inig hikap mo matod bagtok gayod an suyo-suyo, ugsa arya an sagbong, lagos, banuis, bra na karaan kay amoy ibakos, lana nan nijog tagsagulan nan kaningag, Mallorca, Rhum Cana… lakipi nan grabo, herbabuena, malinaw, tangyad (pero bagan bas-oy na man anhi!).

Pugngan lam gajod nat na sakahan tan an kabuhi kay amo ra ta gajod nan miya na nakakaon nan pating!

(kodak nan sagbong: stuartxchange.org)