Ilupad sa Kamiging!

May nadaut na jeep sa dayan ngad-on dapit sa Calagdaan. Isa ka pasahero nanaog kay tag-ihi. Nangajo nan katahuran kan Iya Magda na naglabit nan ija saja. Laong an pashero: Buynas, iya haman ijo CR? Tubag si Iya Magda na ya gan suyong sa kaistorya: Haphapa dakan sa kordiso.

Jari da an mga butang, panghitabo hasta bisan uno na bagan tagmingaw na ta mamati:

·        TIRONG – Nan bata pa ta, malisang gajod ta makakita nan panel. Kay ini kuno na mga sakjanan mandakop nan bata kay ibahog sa tirong. Pagpangutana nat kun uno jaon, motubag da an mga dagko na: Makina jaon na dako na bahugan nan bata. An ikalibang nan jaon na makina buyawan! Ugsa haros gajod an dyagan kun jaon nay panel na aja baja magdiliber nan Liberty na letse.

·        BANGA NA MAY KABO NA SARTIN. Inday uno na hapit man tanan bayay banga man an butangan nan tubig. Jaoy plato na sartin na amoy itabon hampan tasa na sartin sab amoy ikabo. Mangahuyog an muh-muh sa tubig, sunod adlaw barhibuan na. Inom man gihap ta. Mas gana gani kun lumuton na an ilayom nan banga kay mataghom.

·        Mga sulti nila Nanay: Ay ay pagksamok gajod ini na bata, pinta ka lingas, iton nay KANOY to im liog (buling na naporma nan amo ra kulintas). Hala paghunong na kay maka-ihi kaw naj-an sa banig. Trapuhi jari TAP-ING (laway na mimaya sa wayong gikan matuyog) nan im manghod!

·        Kalaong ta na amo nay pinaka-bibo na mga hanggat: (Pangutana:) Kaon kaw santol? (Tubag:) Oo (Sumpay:) Im tatay nag-untol-untol. Kaon kaw spageti? Imo tatay botete!

·        BOMBA na jaoy tika-tika. May am silingan na an bana Amerkano. Pangutana gajod ni Joe: Where is the water? Tubag si Tay Kulas: Go to the bomb! Sagda sab an ulitawhay na bata na sige nangita salida ni Sarsi Emanuelle: Si Tatay sab, Ah Joe, you use the BOLD!

·        ANAY na nagbakya. Hangtod kuman di gajod nak ma-imagine kun unhon nan baboy pagsukbot nan bakya. Pero makadungog na gan tan nan jaon, manim-as dajon kay sajonan kaw nan jaon na porma im igsugat. Isan kun antil na na anay hampan jaon bakya pa gajod na jaoy carvings na bahay kubo an tagsukbot, latot im espiritu!

Ayna, malisud gajod kuman kay sige lam ta nag-apas kun unoy uso. Magbalik gud ta nan palo-palo kun di ta makaplit ton washing machine. Mag-gamit nan suyod kun tagkuto; uman plansahan man an buhok kun ingguson dakan? Magbagos nan lukay para mahimo na silhig, magtugna nan apali… Mag-umoy nan kan-on para amo ra puto…

Hala, ali na dijo mangaon ta nan buybog!

(kodak:philamfood.com)

Kita an Igot-igot!

Samtang tagsulti an mga bokabularyo na ipa-spelling, bagan naguyong an ak kilay. Kalisod bagan adto na mga pulong! Paglaong gajod nan entrante na: Could you please state the etymology of the word? Nangutana an ak tapad na- Uno kuno, iti mo lagi? Didto dajon ak hinawnawi na abtik baja ta gajod manhimo nan mga sulti na mahimo nato gikan sa iban na sinultihan.

Jari mga ehemplo:

* Eksklomosyon (gikan sa Slow Motion) - Paggamit sa at sinultihan: Paghikita gajod ni Lito Lapid sa ija mga kontra sa waya hasta tuo, nahinumdom sija na isa dakay ija bala. May man ija kutsilyo, ibutang sa buka nan ija pusil, pagboto gajod, pikas an bala... igo an kalaban sa waya hasta tuo! Dyagan dajon sa ija kabayo NAG-EKSKLOMOSYON sija paglakso. Paghidalit nan labot sa likod nan kabayo, dyagan an hajop, nag-abog da an agi! (Lingin-lingin na an mga mata nan namati na ya makapangita nan sine!)

* Pasensyo (gikan sa Fashion Show) - Paggamit: Ay ay panga-kihay gajod nan jaon mga dyaga na at silingan. Panga-hajiktin tun mga baro, kita na ton igot-igot! NAG-PASENSYO pa gajod kaina didto sa plaza. (An iban makalaong na layake jaon nan Pasensya!)

* Eksibiksyon (gikan sa Exhibition) - Paggamit nan at mag lumon: Grabe na eskrema nila kabii didto sa eskena. Pinta anay na lalis ton politika. Na kay hayang-hayang kay nag-inom nan paog, wagit an lamesa umay tag-agihan nan kayag na nag-kastineblas! Abot an kapitan, posing dajon kay taghan-an nan mga bayong, pagsuod nan isa, judo karate an kapitan, ya makabantay an bayong sa EKSIBIKSYON ni Kap. Huyanak sa lupa an bayong. Hapit malobo an ngipon!

* Kumpiti (gikan sa confetti) - Paggamit nan at mga kilaya: Tagkasal kahapon si Lucia sa ija ka-chat na Kano. Marajaw gajod an dekorasyon kay nag-arkila nan serbisyo nan bayot na taga Dabaw! Buyak pa kaw imo, kalidades! Pagsugod nan kasal, nag-abri nan karton na mga kaba-kaba man baja an suyod! Pagpaso gajod nan mga ninong hasta ninang, nagpabuto an bajing nan KUMPITI! Tagkayasan si Mayor kalaong na may nagpasalba, nakalanit nan ija pistola sa hawak, hapit katiro an bayot! Tim-as lagi an mga wayong nan tanan lakip si padre!

Mahamok pa na mga panultihon na isahay di kasakay an iban. Pareha dakan lamang gajod nan jaon SPLIT. Mopasundayag dajon paglaong sila ni Tiyo: Kami ni Tonio? Split gajod kami ton na higaya! (Aksyonon pa gajod an duha ka tudlo na nagpikit na untana an split buyag man!)

Na hala lamang kay amo man gajod jaon an at taglaong na kaugalingon na style. May balitaw am kilaya na nahuyog sa hagdan sa am eskuylahan, kinse ka gaygay. Tagkataw-an man sija, pagkahuman pagtindog, namah-pah sija hampan misulti nan makusog: UMAN MANGATAWA MAN KAMO? MAGBUOT BAJA KAMO KUN UNOY AK STYLE MANAOG?

 Ugsa magbibo gajod kun magkita na. Umay mga langgam na mag-alijawjaw. Dugang pa na mga byanghagon, pinta kakusog an buylo nan tingog. Kun makalaghay sab, amoy gajod dajon jaon taglaong na: Ay ay to mga bergatinya!

 Na jaanay pa kay lanton ko anay jadto ak estudyante na mipiktaw sa koral!

(hulagway: dailymail.co.uk)

Human Pista, Bag-id Night na sab!

Mga panghitabo na usahay di kapuggngan kun pista:

* Si Mano Patok namista. Panghi-ingkod gajod nija sa taas na taborite, taghawagan dajon nija an hawak nan ija karsones. Na kay arpiler may ija taggamit sa ija pundijuhan nahilakip nija pagtusklok an mantel pagkipot na nija nan hinawagan. Samtang naghigop-higop sija sabaw nan lauja, nahinumdom sija na mokadto pa baja sija sa ija kumpare sa pikas iskina. Laong sija: Ayna mag-una ak dijo kay nag-ikag ako. Pagtindog gajod nija, nagujod an mantel... iban an mga plato, kutsara, platito, tanan hasta kutsarita sa lamesa.

* Pagkatapos ni Mare Asay pagkaon nan homba sa pista nan ija lumon, nanhijamod sija sa kusina kay nagkinlaw an ija puhong sa kataba nan linuto. Nagutana sija kun hain an tualya kan manarapo sija ija simod. Milaong ija igtagsa: Sa kurtina dakan, ato-ato da bitaw ini. Nahikalimot sija na nagsursi sija nan nagisi na kampopoy nan ija bana hampan ija da tagtuslok an dagom sa kurtina nan ila kusina. Paglingi nija, nagtapak na an dagom sa simod ni Mare!

* Para di na si Torigok mokadto sa lain pa na bayay, tagpuno dakan nija daan an ija plato nan sud-an kay sige na bitaw kuno kaka-on nan kan-on. Pag-usong gajod nan linuto diretso sija mitalikod kay para moplastar. Ya sija kakita na may baja ido sa ija siki. Nahisukarab sija, nahukad an pagkaon sa sayog. May mikatawa pero tagbawi dakan nija paglaong sa kusog na tingog: Hala kamo, kaya nijo jadto?

* Si Bodong isab ak higaya, di na gajod sija mamista bisan hain. Nan gamay pa sija nakaiban sija sa ija mga amigo pamista. Na kay maitom sab daan sila na kaliwat, naghaja gajod sija paglaong nan ila tamistahan na: Ay ay, kaabtik gajod nijo makamatok nan pista! Kay hinsaypan sija na Mamanwa.

* May sab naghanap nan tigib kay ija pasilsilan an bukog na mihuot sa ija kingking. Ija tagkulikot an utok nan bukog na kay mihuot man an kingking...

Jaoy mahipuslot sa pantaw; makawras nan miya kay hingkagid-an; magpakagod nan nijog kay nakakaon nan sili; magsagpi nan tusan kay iputos sa bring-house; mapuklid sa koral ka nakatigsim; mag-abog na an agi nan sinajawan sa lagwerta kay bayong-bayong na...

Bibo kun pista. Magkapuliki lam an nagpreparar pero kun ija gajod isipon pagdajaw, an marajaw man na relasyon an tagpakita did-on, mauno kun uno ray tag-atubangan...

Tya na dijo, mamista ta!

(hulagway: flags-superstore.com)

Bagang na Parabayong

Ini lagi malisud ta, di na ta makabantay na nagisi na baja an bilahan nan at karsonsilyo. Na kay kampopoy pa man lagi sa una (boxers na kuman) ugsa kun mogak-ang pag-ingkod kay magduwa nan pintik-pintik lastiko molisit si Iyo sa ubos. Mogitib. An mga baji na makakita molaong na: Uman adto milipit bagan kakinlaw? Magkalipo-lipo dakan lamang pagtubag: Organo! Na mopadajon pa man gajod pag-imbestigar an mga maldita: Kakinlaw na organo? Moapas dakan lamang gajod nan marajaw na tubag: Amo kay katsila!

Daan na man imbentor ta sa gagmay pa ta. Kun magdabo na gan an organo, manhujong sa mangga. Dapogon sila nan pillion kun hain pinakalingas kay amoy kusog molupad. Maghanap nan hilo de garita nan bugkutan an iska siki. Magtukod nan duha ka tukog na may sab hilo na nagbaybag. Ikonektar jadto sa isa pa ka gihay na nasentro sa tunga nan lata. Bijohon an organo nan ihukot sa tunga nan jadto hilo. Magbiliwbiliw an organo ugsa na an gihay magdusmog-dusmog sa lata nan an tingog : tok tok tok tok tok. Maninggit dajon: Nag-galing naaaaa. Galingan kuno jadto. Kun lujahon na an organo, inusnos an likod sa semento para molupad na sab hasta magbijok-bijok sa hilo.

Pero kuyba jaon bagang na parabayong kay sungajan. Adto jaon baja sa pungkay nan nijog kan ija su-abon an sanggutan na jaon nay tuba. Di gajod kun aja da tigsim kay mapuli man sa paka ugsa mahuyog sa ubos. Magduhaduha ta pag-suod kay an kadako nija baga liso man nan avocado na Imelda. (May matod sab gayay na Imelda hasta buyak.) Bilib gajod an iban kun mapuyot nim an bagang na sungajan, kibali isog na gajod kaw karajaw kay kun aja kaw kasungag?

May matod am silingan na taga-Cebu. Nalintar gajod sija paglaong na magduwa kami nan organo. Iulit kuno kami sa ija Mama kay kabastos nam. Kay uno? Nagutana kami. Tubag sija: Dumaot man nang organo! Dungan man gajod kami paglaong na: Dapajon ta kaw! Unoy pagkadumaot ini ampakan! Hampan, paghikita nija, milaong sija: Aw bakukang man diay na! Laong si Pating ak amigo: Jatis, aja ta man kaw kasampalo, unoy bakukang ton bagang?

Mas nalisang sija paghagad nam mangaon nan lamaw! Laong sija: Mangaon diay mo’g lamaw? Tubag namo: Oo napagkalami! Nagkayaot intawon an ija wayong kay an lamaw baja sa ila, bahog sa at.

Pero kun at gajod dumdumon amo, bagan bahog man an at lamaw: Magadaya balde, kondens na gatas, brown sugar hasta domino (kun ya gan, patatas sa ila Mano Loloy). Pagtuhob, ihukad an sabaw sa balde nan jadto parte da nan nijog amoy ikuligaw sa ponto da na unod nan botong. Na kay mahikalimot man pagdaya luwag, kutawon nan alima para masagol an mga sakot. Molutaw an marie domino hasta patatas sa matim-as/puya-puya na lamaw… bahog gajod matod. Ihiwana sa baliungan, higpon nan pina-tanog, magtinigaway an mga bogoy-bogoy… Hurot, way mabilin sa balde.

Amo gajod ta, mabibo, Magana. Kun jaoy katsila na organo, an at sab mga pagkaon sa dagat jaoy kilay-anan. Parehas nan bayat. Jaoy bayat na sapatos, hanginan, kendi-kendi…

Balikan ta an organo. Sa iban na lugar pangan-on kuno jaon. Sangyagon. Pero bagan mga gagmay pa man na organo siguro an ila hukyuon kay kalian nan jaon lagko na. May kuno nagpasigarbo na magluto nan organo. Tagdad-an nan isa ka silopin. Nagtadtad nan ahos hasta Bombay, nan taghuho an iska putos na organo. Padalit nan mga mamang, tagpasuan man, unabis nanlupad tanan. Ya nay ila sumsoman, marajaw gan may pa salin na binungganan na mayupgas, amo dakay tag-gisa…

Arya iska bol na pirik-pirik, bayong gihap an bagang… aw, sila baja.

(kodak: magnetsmagnetsmagnets.blogspot.com)